Indirecte discriminatie bij controles DUO op uitwonendenbeurs voor studenten

Uit een onderzoek van PricewaterhouseCoopers (PwC) is gebleken dat er sprake is geweest van indirecte discriminatie bij de controles van DUO op de uitwonendenbeurs voor studenten. Studenten die in buurten woonden met een hoog aantal inwoners met een migratieachtergrond, hadden een hogere kans om gecontroleerd te worden. Minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft deze bevindingen vandaag in een brief aan de Tweede Kamer gedeeld en namens het kabinet excuses aangeboden.

De bevindingen

De studiefinanciering voor uitwonende studenten kan hoger liggen dan voor thuiswonende studenten. In 2009 bleek er sprake te zijn van misbruik van deze regeling, waardoor in 2012 de controles werden verhoogd. Uit het onderzoek van PwC blijkt nu dat studenten die in buurten woonden met veel inwoners met een migratieachtergrond een grotere kans hadden om gecontroleerd te worden. Ook mbo-studenten hadden een hogere kans om geselecteerd te worden voor controle. Tussen 2015 en 2023 werden voornamelijk mbo-studenten gecontroleerd, omdat de uitwonendenbeurs voor hbo- en wo-studenten met de komst van het leenstelsel in 2015 is afgeschaft.

Reactie van de minister

Minister Dijkgraaf heeft aangegeven dat hij deze bevindingen pijnlijk vindt en dat zowel hij als het ministerie van OCW en DUO zich dit aantrekken. Hij benadrukt dat de leiding van OCW en DUO hiervoor verantwoordelijk is geweest. De minister heeft aangegeven in gesprek te gaan met de studenten die zijn gecontroleerd. Daarnaast wil de minister van het onderzoek leren en werken aan een professioneel, onbevooroordeeld en effectief controlesysteem.

Vervolgstappen

DUO heeft al actie ondernomen en voert de controles sinds juni 2023 uit door middel van een willekeurige steekproef. Alle huisbezoeken worden geëvalueerd en studenten worden gebeld voordat DUO een besluit stuurt na controle. DUO onderzoekt ook of er andere vormen van controle mogelijk zijn.

Tussen 2012 en 2023 hebben ongeveer 26.800 studenten een huisbezoek gehad, waarbij bij ongeveer een derde misbruik is geconstateerd. PwC heeft aangegeven dat de hogere kans op een huisbezoek over het algemeen niet heeft geleid tot een onevenredig hogere kans op het stopzetten van de uitwonendenbeurs voor de gecontroleerde studenten. Er wordt verder onderzoek gedaan naar de mate van onevenredig onderscheid in verschillende delen van het controleproces.